عمارت عالی قاپو: جاذبه‌ای فراگیر از نگاه تاریخ و معماری
شهر اصفهان به دلیل موقعیت جغرافیای خاص و دوری از مرزهای کشور، در چند دوره تاریخی به عنوان محل پایتخت انتخاب گردید. این شهر به عنوان پایتخت سلسله صفویان شناخته می‌شود و بناها و آثار باارزشی از دوران صفویه در این ناحیه باقی‌مانده‌اند. یکی از این ساختمان‌ها، عمارت عالی قاپو است که در چارچوب مجموعه تاریخی این شهر جای می‌گیرد و نقش بسزایی در تاریخ و معماری این نقطه داراست. با ما همراه باشید تا با یک نگاه نزدیک به این عمارت، تاریخچه و سبک معماری آن را بررسی کنیم.
میدان نقش جهان، که به نام میدان امام هم شناخته می‌شود، از جاذبه‌های فرهنگی بی‌نظیر اصفهان به شمار می‌آید. در واقع، این میدان جلوه‌گاه بسیاری از سازه‌های باستانی این شهر است. طی دوران‌های مختلف، میدان نقش جهان فراز و نشیب‌های متعددی را تجربه کرده و در برخی اوقات تحت حاکمیت‌های بی‌مهری نیز قرار گرفته است. با این حال، امروزه این میدان با شکوه و جلال خود مورد توجه زیادی از علاقمندان سراسر جهان قرار دارد.
ثبت میدان نقش جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو، نشان از ارزش تاریخی و فرهنگی این منطقه دارد. در سفر به اصفهان، امکان دیدن و لذت بردن از این میدان فراوانی فرصت را به شما می‌دهد. در این مکان زیبا، افراد می‌توانند به طولانی‌ترین مدت‌ها از تاریخی بی‌نظیر و زیبایی‌های طبیعی آن بهره‌مند شوند.
عمارت عالی قاپو
عمارت عالی قاپو، واقع در ضلع غربی میدان نقش جهان، یک بنا با مساحت تقریبی ۱۸۰۰ متر مربع و ۶ طبقه می‌باشد. این کاخ برجسته به خصوصیات زیبای طبقات، دارا بودن بازتاب صدا در ورودی، وجود یک تالار پذیرایی بسیار زیبا و تالار اصلی موسیقی مشهور است. با دارا بودن ۵۳ اتاق، عالی قاپو وظایف متنوعی از استراحت گرفته تا برگزاری جلسات، دولت‌خانه و پذیرایی از سفرا و میهمانان را بر عهده دارد. مبنای معماری این دولت‌خانه بر پایه‌های چوبی استوار ساخته شده و این بنا همچنان مورد مرمت و بازسازی قرار می‌گیرد.
تاریخچه میدان نقش جهان
قبل از آمدن به قدرت دولت صفویه، در منطقه‌ای که اکنون میدان نقش جهان نام دارد، یک باغ بزرگ واقع بود و در بخش مرکزی این میدان، که با نام “در کوشک” شناخته می‌شد، ساختمان‌های نظامی از دوره تیموریان و آق قویونلوها وجود داشت. این بخش، بخش غربی میدان فعلی بود که اکنون عمارت عالی قاپو در آن مستقر است. از زمان حکومت سلجوقیان، این میدان به عنوان محلی برای برگزاری جشن‌های ملی مانند نوروز و همچنین اعدام محکومان شناخته می‌شد. با آغاز دوران جلال و شکوه این میدان در زمان حکومت صفویان و تغییر پایتخت از قزوین به اصفهان، این منطقه به محل استقرار ساختمان‌های دولتی و کاخ‌های شاه تبدیل شد.
شاه عباس صفوی، با هدف گسترش شهر به سمت جنوبی آن و در محاذات زاینده‌رود، با بهره‌گیری از معماران ماهری همچون استاد محمدرضا و علی اکبر اصفهانی، پایه‌گذاری اولیه این میدان را انجام داد. در طراحی و احداث این میدان و ساختمان‌های تاریخی آن، از سبک معماری میدان ایرانی الهام گرفته شده است. این سبک معماری به عنوان یک الگوی برجسته نمونه‌هایی مانند میدان عتیق اصفهان، میدان امیر چخماق یزد، میدان شاه قزوین، و میدان صاحب‌آباد قزوین از خود نشان داده است.
در بناهای این میدان از آثار هنری خاصی بهره گرفته شده که می‌توان به کتیبه علیرضا عباسی اشاره نمود؛ این کتیبه بر سردر مسجد امام قرار دارد و با خط ثلث، تمجید از شاه عباس اول را به تصویر کشیده است. همچنین، یک کتیبه دیگر نیز بر سردر مسجد جامع واقع شده که به خط محمد رضا امامی منقش شده و نام معماران برجسته این اثر در آن به خوبی آشکار است.
میدان نقش جهان کجاست؟
میدان عتیق (امام علی کنونی) که در شمال شرقی نقش جهان واقع شده است، فاصله‌ای کوتاه دو و نیم کیلومتری با میدان نقش جهان دارد. این میدان سه محور اصلی را در بر می‌گیرد؛ محور اول شمالی – جنوبی که از مسجد امام به
میدان عتیق (امام علی کنونی) در شمال شرقی نقش جهان واقع شده و فاصله آن با میدان نقش جهان تنها دو و نیم کیلومتر است. میدان نقش جهان سه محور اصلی را شامل می‌شود؛ محور اول شمالی – جنوبی که مسجد امام را به دروازه قیصریه وصل می‌کند. محور شرقی – غربی دوم حدفاصل مسجد امام و عمارت عالی قاپو را شامل می‌شود. محور سوم نیز شرقی – غربی و در راستای کاخ چهل ستون تا ساختمان‌ها و بناهایی در گذشته بوده است که امروزه کاملاً ویران شده‌اند. امروزه در امتداد بناها و ساختمان‌های تاریخی از این میدان تا زاینده‌رود، تنها عمارت‌هایی محدود باقی‌مانده‌اند که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به عمارت چهل ستون و کاخ هشت بهشت اشاره کرد.
در محیط خارجی نقش جهان صحن مساجد چهار ایوانی منقطع با چهار دروازه، تردد به کاخ شاهی و مسجد جامع عباسی و مسجد شیخ لطف‌الله را میسر می‌کرد که در گذشته عبور از این مسیر در انحصار شاه و مقامات بود. در سال‌های اخیر با باز شدن راه شاهی و پس از مرمت آن، امکان بازدید از این مسیر برای گردشگران فراهم شده است. در این مسیر با گذشتن از فضای تاریخی آن، ابتدا به کاخ عالی قاپو می‌رسید و پس از بازدید از کاخ به میدان وارد می‌شوید.
در اطراف میدان نقش جهان، می‌توانید به دور خود انواع خوراکی خوشمزه را کشف کنید. از محصولات بستنی و دسر گرفته تا شیرینی‌های خاصی چون پشمک، آش رشته، فرنی، باقلوا، دوغ، و گوشفیل که از محصولات محبوب اصفهان هستند، در فروشگاه‌های اطراف میدان موجود هستند. دیزی سرای چاه حاج میرزا با فضای سنتی و دلنشین، تنوع غذایی از جمله غذاهای سنتی را ارائه می‌دهد. کافه گالری قیصریه با منظری زیبا به میدان و کافه سنتی هوگر با تزیینات سنتی و تاریخی از جذابیت‌های برتر کافه‌ها برخوردارند. داخلی زیبا و متفاوت کافه رستوران نمکدان و شربت سرای روزگار نیز توجه خود را به خود جلب می‌کنند. در دکوراسیون این کافه‌های سنتی از اشیاء عتیقه و قدیمی استفاده شده است. پس از گشت‌وگذار در میدان نقش جهان، لذت نوشیدن یک نوشیدنی معطر و سنتی در این کافه‌ها، تجربه‌ای فراموش‌ناپذیر خواهد بود.
در مجله گردشگری همسفرشیم قصد داریم بهترین‌ها در جاذبه گردشگری و اماکن مقدس را به شما معرفی کنیم که در اینجا چند نمونه در لینک زیر می‌باشد:
امامزاده جعفر و محمد دامغان در استان سمنان
گنبد سلطانیه؛ بزرگترین گنبد آجری جهان پس از فلورانس
بازار روز نوشهر یکی از جذاب‌ترین و معروف‌ترین بازارهای شمال
