جاهای دیدنی سرخه سمنان؛ گشتی در شهر تاریخ و کویر
معرفی کامل جاذبه‌های گردشگری سرخه سمنان + عکس و آدرس
جاهای دیدنی سرخه سمنان در مسیر تاریخی تهران-مشهد قرار دارند؛ شهری آرام اما سرشار از روایت، تنها ۲۰ کیلومتر تا سمنان و ۱۷۰ کیلومتر تا تهران فاصله دارد. سرخه با آب‌وهوای نیمه‌بیابانی، آسمان همیشه صاف و تپه‌هایی با خاک سرخ شناخته می‌شود. نام شهر از همین رنگ دل‌انگیز گرفته شده است که هنگام غروب، درخشش طلایی‌ـ‌قرمز خیره‌کننده‌ای دارد. در فرهنگ مردم، سرخه نمادی از صبر، صفا و روح کویر است. خانه‌های خشتی و بادگیرهای بلند هنوز در بافت کهن آن ایستاده‌اند. هر کوچه، نشانی از تاریخ ایلخانی، صفوی و قاجار در دل خود دارد. در این شهر کوچک می‌توان تاریخ، طبیعت و فرهنگ اصیل بومی را در کنار هم لمس کرد؛ گنجی پنهان از دل سمنان که آرام و بی‌ادعا، چشم‌به‌راه گردشگران است.
لیست جاهای دیدنی سرخه سمنان
اگر ساکن سمنان هستید و یا قصد سفر و گردش در استان سمنان را دارید، در ادامه لیستی از جاهای دیدنی سرخه سمنان را برای شما قرار داده ایم تا بازدید بهترین از این منطقه داشته باشید.
خانقاه شیخ علاءالدوله سمنانی
قدیمی‌ترین بنای مذهبی سرخه در روستای صوفی‌آباد قرار دارد. خانقاه یادگار دوره ایلخانی است و آرامگاه عارف بزرگ شیخ علاءالدوله را در دل خود دارد. شماره ثبت ملی بنا ۳۲۰ است. ایوان بلند و آجرهای کهن آن نمایی باشکوه از هنر ایرانی دارند.
سنگ‌نبشته‌های کهن با خطوط کوفی و فیلپوش‌های ظریف درون خانقاه، فضای عرفانی خاصی ایجاد کرده‌اند. دیوارهای آجری و طاق‌های گنبدی بنا هنوز استحکام روزگار کهن را حفظ کرده‌اند.
در فصل بهار، گل‌های کوهی اطراف خانقاه روییده و فضای اطراف را زیبا می‌کنند. آرامش درون حیاط، صدای باد و بوی خاک تازه، احساسی معنوی به گردشگر می‌دهد. این مکان مناسب برای علاقه‌مندان به گردش مذهبی و تاریخ عرفان ایران است.
خانه حاج حشمت‌اللشکر
خانه تاریخی حاج حشمت‌اللشکر، نگینی از دوران قاجار است. بنای آن در مرکز شهر با بادگیرهای دوقلو قرار دارد و شماره ثبت ملی آن ۲۹۷۴۳ است.
ساخت خانه به دستور حاکم محلی، حاج حشمت‌خان پیوندی، انجام شد. آجرفرش‌ها، گچ‌بری‌ها و درهای چوبی زیبا نشان از توان معماری سنتی ایران دارند. این بنا نمونه‌ای کامل از خانه‌های تابستانی و زمستانی کویر است.
در تابستان بادگیرهای بلند هوای خنک وارد خانه می‌کردند. در زمستان، دیوارهای ضخیم و ایوان شمالی گرما را حفظ می‌کردند. حیاط مرکزی خانه با حوضی کوچک و درختان انار محیطی دلپذیر دارد.
در این بنا هنوز بخش‌هایی از تزئینات گچی و آیینه‌کاری باقی مانده است. خانه حاج حشمت‌اللشکر را باید دید تا هنر اصیل قاجاری را در سرخه شناخت.
مسجد جامع و چهلستون سرخه
مسجد جامع سرخه از قرن اول هجری ساخته شده و یکی از کهن‌ترین بناهای مذهبی استان سمنان است. نام چهلستون از تعداد ستون‌های اولیه آن گرفته شده است. از چهل ستون اصلی، اکنون ۳۲ ستون باقی مانده است.
معماری مسجد با خشت خام، گچ و چوب ترکیب شده و نمونه‌ای از سازه‌های مقاوم کویری است. شبستان‌های زیرزمینی آن در تابستان، محل سجده‌گاه خنک مردم شهرند.
طاق‌های بلند و نورگیرهای سقفی، حس عرفان و آرامش را منتقل می‌کنند. محراب ساده و سنگی این مسجد زیبایی در سادگی را نشان می‌دهد.
در دیوارهای مسجد، آثاری از کتیبه‌های خط نسخ دیده می‌شود. گردشگران داخلی بسیاری برای نیایش و عکاسی از معماری آن به سرخه سفر می‌کنند.
کاروانسرای لاسجرد
کاروانسرای تاریخی لاسجرد در مسیر جاده ابریشم قرار دارد. قدمت بنا به دوران صفوی می‌رسد و با شماره ملی ۱۹۹۵ ثبت شده است. ساختمان آن دارای ۲۴ حجره و دو ایوان اصلی است.
دیوارهای بلند و طاق‌های نیم‌بیضی کاروانسرا الگویی از معماری کاروانی شرق ایران‌اند. مصالح ترکیبی آجر و ملات ساروج سبب پایداری آن در برابر تغییرات دما شده‌اند.
در زمان صفویه، این مکان محل استراحت کاروان‌های بین تهران و مشهد بود. شب‌ها، شترها و کاروانیان در حیاط مرکزی گردهم می‌آمدند.
امروز این بنا برای علاقه‌مندان به مسیرهای تاریخی و کویرگردی جذاب است. آرامش شب در لاسجرد با صدای باد در حیاطش حس خاصی دارد.
حمام و آب‌انبار بیرون‌دژ
در بخش تاریخی بیرون‌دژ سرخه، حمام و آب‌انباری قدیمی کنار هم ساخته شده‌اند. تاریخ ساخت آن‌ها به اواخر دوران زندیه می‌رسد.
حمام از دو بخش بزرگ و کوچک تشکیل شده است. سقف گنبدی با نورگیرهای شیشه‌ای، فضا را روشن می‌کند. آب‌انبار کنار آن با بادگیری بلند و سقف مخروطی ساخته شده تا آب خنک بماند.
سازنده‌ها از خشت خام و ساروج استفاده کرده‌اند که مقاومت بالایی در برابر گرما و رطوبت دارد. در زیر حمام، کانالی قدیمی برای انتقال آب از قنات اصلی وجود دارد.
زائران و گردشگران کویری در این محل کوتاه استراحت می‌کنند. این سازه‌ها نمونه‌ای از هوشمندی معماران سنتی ایران‌اند.
قلعه تاریخی جهان‌آباد
قلعه جهان‌آباد در جنوب سرخه واقع است و از خشت و گل ساخته شده. هدف ساخت آن دفاع در برابر حملات صحرا‌نوردان بوده است. برج دیده‌بانی قلعه هنوز پابرجاست.
باروهای بلند با مصالح محلی ساخته شده تا در برابر بادهای شدید مقاوم باشند. بخش‌هایی از قلعه فروریخته اما دیوارهای باقیمانده شکوه دفاعی قرون گذشته را یادآورند.
در داخل قلعه اتاق‌های کوچک استراحت نگهبانان دیده می‌شود. در فصل زمستان، رنگ آجرها زیر آفتاب نارنجی جالبی پیدا می‌کند.
از فراز برج‌ها، منظره کویر و کوه‌های سرخ منطقه به‌خوبی دیده می‌شود. قلعه جهان‌آباد نمادی از تاریخ جنگ و مقاومت مردمان کویر است.
منطقه شکار ممنوع خنار
منطقه خنار با وسعت بیش از ۳۶٬۰۰۰ هکتار از مهم‌ترین زیستگاه‌های طبیعی سمنان است. زمین‌های آن با گیاهانی مثل باریجه و کما پوشیده شده‌اند. خنار را به «سرزمین باریجه» می‌شناسند.
در این دشت، حیواناتی چون قوچ، میش، کل و بز، کبک، شغال و گربه وحشی زیست می‌کنند. هوای پاک و آفتاب ملایم کوه‌های خنار، مقصدی ایده‌آل برای عکاسان طبیعت است.
در بهار، عطر گیاهان دارویی فضا را پر می‌کند. خطوط افقی زمین و آسمان تصویری بی‌نظیر از کویر مرکزی ایران می‌سازد.
برای حفاظت محیط‌زیست، ورود بدون مجوز به منطقه ممنوع است. خنار یکی از نقاط خاص اکوتوریسم ایران است.
روستای بیابانک
روستای بیابانک با بافت سنتی خشتی و فضای کویری شناخته می‌شود. مردم محلی هنوز سبک زندگی سنتی دارند؛ دام‌داری و کشاورزی کوچک در دل کویر. آرامش این روستا برای گردشگر خسته از شهر، بی‌نظیر است.
اطراف روستا تپه تاریخی «گورون‌شپته» قرار دارد که نشانه‌ای از تمدن کهن است. بیابانک محل اقامتگاه‌های بوم‌گردی و تجربه‌ی زندگی با مردم محلی است. در شب، آسمان ستاره‌باران کویر بر فراز روستا تصویر بی‌فراموشی می‌سازد.
غار افتر
در ییلاق افتر، غاری آهکی با طول زیاد قرار دارد. مردم محلی آن را برای نگهداری لبنیات استفاده می‌کردند چون دمای آن ثابت است.
درون غار، ستون‌های آهکی طبیعی (استالاکتیت و استالاگمیت) شکل گرفته‌اند. نور محدود از شکاف سقف وارد می‌شود و فضا را اسرارآمیز می‌سازد.
هوا در غار خنک و مرطوب است. صدای چکه آب از سقف، سکوت مطلق را می‌شکند.
در نزدیکی غار، چمن‌زار کوچکی وجود دارد که محل استراحت گردشگران است. غار افتر برای کوهنوردان و طبیعت‌گردان مقصدی خاص محسوب می‌شود.
چشمه آب تلخ (تلخاب)
چشمه آب تلخ در نزدیکی سرخه جریان دارد. طعم آب به دلیل وجود مواد معدنی تلخ است. مردم محلی باور دارند نوشیدن کم از آن برای گوارش مفید است.
زمین اطراف چشمه با لایه‌های نمک و خاک قرمز پوشیده شده است. این ترکیب رنگ در مقابل نور آفتاب جلوه خاصی دارد.
در فصول خشک، بخشی از آب چشمه تبخیر می‌شود و کریستال‌های نمکی روی سطح آن تشکیل می‌شود. این منظره در عکس‌ها بسیار چشمگیر است.
تلخاب یکی از نقاط کمتر شناخته‌شده طبیعت سرخه است. طبیعت‌گردان برای دیدن رنگ‌بندی خاک و نمک به آنجا می‌روند.
جدول مختصر مشخصات جاذبه‌های اصلی
| نام مکان | دوره تاریخی | نوع جاذبه | ویژگی خاص | شماره ثبت ملی |
|---|---|---|---|---|
| خانقاه شیخ علاءالدوله | ایلخانی | مذهبی-تاریخی | ایوان بلند، سنگ‌نوشته اصیل | ۳۲۰ |
| خانه حاج حشمت‌اللشکر | قاجار | تاریخی | بادگیر دوقلو و تزئینات ظریف | ۲۹۷۴۳ |
| مسجد جامع و چهلستون | صدر اسلام | مذهبی | ۳۲ ستون باقیمانده از ۴۰ ستون | – |
| کاروانسرای لاسجرد | صفوی | کاروانی | ۲۴ حجره، دو ایوان | ۱۹۹۵ |
| قلعه جهان‌آباد | تاریخی | نظامی | دیوارهای خشتی مستحکم | – |
نتیجه‌گیری
سرخه در نگاه اول شاید شهری کوچک به‌نظر برسد، اما در دل خود تاریخ بزرگی دارد. از خانقاه شیخ علاءالدوله تا خانه حاج حشمت‌اللشکر، نشانه‌هایی از تمدن گذشته ایران دیده می‌شود. طبیعت بکر کویر، غار افتر و منطقه خنار ترکیبی از آرامش و هیجان‌اند.
این شهر برای هر مسافری تجربه‌ای متفاوت می‌سازد؛ آمیزه‌ای از عرفان، معماری و طبیعت. اگر قصد کشف ایران کمتر دیده‌شده را دارید، کافی است راهی سرخه شوید و زیر آسمان سرخ آن، هم‌سفر تاریخ و کویر شوید.
برای آشنایی بیشتر با سمنان مقالات زیر را در همسفرشیم مطالعه نمایید:
چشمه علی دامغان مکانی دلنشین در استان سمنان
سوغات سمنان؛ طعمی شیرین از دل کویر
امامزاده جعفر و محمد دامغان در استان سمنان
سوالات متداول
- سرخه در کدام استان قرار دارد؟ در استان سمنان و فاصله‌ای ۲۰ کیلومتری از سمنان مرکزی دارد.
- معروف‌ترین جاذبه طبیعی سرخه چیست؟ منطقه شکار ممنوع خنار با پوشش گیاهی خاص و جانوران وحشی.
- آیا بناهای تاریخی سرخه ثبت ملی دارند؟ بله؛ سه بنای اصلی با شماره‌های ۳۲۰، ۱۹۹۵ و ۲۹۷۴۳ ثبت شده‌اند.
- بهترین زمان سفر به سرخه چه زمانی است؟ اوایل بهار و پاییز با دمای معتدل و آسمان صاف.
- آیا در سرخه اقامتگاه‌های بوم‌گردی وجود دارد؟ در روستای بیابانک چند اقامتگاه سنتی فعال هستند.
