ایران سابقه‌ای طولانی در حمل و نقل ریلی دارد. اولین خط راه‌آهن در سال 1863 بین شهر شمشک و معدن زغال‌سنگ در البرز احداث شد. با این حال، اوج شکوفایی راه‌آهن ایران به دوران پهلوی اول باز می‌گردد، زمانی که ساخت راه‌آهن سراسری ایران آغاز شد.
راه‌آهن سراسری ایران
در سال 1304، رضاشاه پهلوی ساخت راه‌آهن سراسری ایران را به عنوان یکی از مهم‌ترین پروژه‌های عمرانی کشور کلید زد. این پروژه عظیم که شامل بیش از 2500 کیلومتر خط آهن بود، در نهایت پس از 10 سال تلاش و صرف هزینه‌های هنگفت در سال 1317 به پایان رسید. راه‌آهن سراسری ایران، مبدأ خود را از بندر شمالی در ساحل دریای خزر و مقصد نهایی خود را در بندر جنوبی خرمشهر در کرانه خلیج فارس قرار داده بود.
این پروژه ملی، نقشی اساسی در تحولات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران ایفا کرد. راه‌آهن سراسری ایران، حمل و نقل کالا و مسافر را در کشور متحول کرد و به رونق تجارت و ارتباطات بین مناطق مختلف ایران کمک کرد. همچنین، احداث این راه‌آهن به توسعه صنایع و معادن در کشور شتاب بخشید و به اشتغال‌زایی گسترده در مناطق مختلف ایران منجر شد.
توسعه راه‌آهن ایران پس از انقلاب
پس از انقلاب اسلامی، توسعه راه‌آهن ایران همچنان ادامه یافت. خطوط راه‌آهن جدیدی به شبکه سراسری اضافه شد و خطوط قدیمی بازسازی و نوسازی شدند. در حال حاضر، ایران بیش از 15 هزار کیلومتر خط آهن دارد که به اکثر شهرهای بزرگ کشور متصل است. راه‌آهن ایران به عنوان یکی از مهم‌ترین وسایل حمل و نقل در کشور، نقش vitalی در جابجایی مسافر و کالا ایفا می‌کند.
رکورد طولانی‌ترین مسیر ریلی جهان
شاید جالب‌ترین نکته درباره راه‌آهن ایران، عنوان “طولانی‌ترین مسیر ریلی جهان” باشد. این عنوان به دلیل اتصال راه‌آهن ایران به راه‌آهن‌های ترکیه و اروپا از طریق خطوط تبریز-جلفا و سرخس-ترکمنستان به این کشور تعلق گرفته است. با این حساب، مسافران می‌توانند با استفاده از قطار، از خلیج فارس در جنوب ایران تا سواحل اطلس در اروپا سفر کنند.
چالش‌ها و چشم‌انداز آینده
با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در حوزه راه‌آهن، اما این صنعت در ایران با چالش‌هایی نیز روبرو است. فرسودگی تجهیزات، کمبود منابع مالی و سرمایه‌گذاری، و بروکراسی اداری از جمله این چالش‌ها هستند.
با این حال، دولت ایران برنامه‌های متعددی برای توسعه و نوسازی راه‌آهن در نظر گرفته است. احداث خطوط راه‌آهن پرسرعت، برقی کردن خطوط موجود ، و افزایش تعداد ناوگان قطاری از جمله این برنامه‌ها هستند.
با اجرای این برنامه‌ها، انتظار می‌رود که راه‌آهن ایران در سال‌های آینده به جایگاه معروف تری در نظام حمل و نقل کشور دست یابد و به رونق اقتصادی و توسعه پایدار ایران کمک کند.
کوه کایلاش: مرکز جهان، دروازه بهشت و راز آمیزترین نقطه زمین
